Strefa innowacji społecznych Inkubatora Dostępności Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie

Innowacja ma na celu zwiększenie dostępności i bezpieczeństwa imprez masowych dla osób z dysfunkcją wzroku. W ramach rozwiązania wykonano specjalne modułowe maty naprowadzające, tworzące drogi bezpiecznego poruszania się na koncertach, festiwalach, wewnątrz budynków, także np. na schodach. Rozwiązanie jest uzupełnione o podręcznik o charakterze instruktażowo informacyjnym, dedykowany organizatorom imprez masowych. Materiał pokazuje jak przy wykorzystaniu wskazanych narzędzi zorganizować komfortowe i dostępne wydarzenie. Rozwiązanie jest produktem całościowym, mobilnym i możliwym do zastosowania w wielu miejscach.

Dzięki innowacji – imprezy masowe duże i te mniejsze będą miały szansę stać się w pełni dostępne, dla osób niewidomych i niedowidzących, dając możliwość pełnego uczestnictwa (czerpania wiedzy i przyjemności) przy zachowaniu bezpieczeństwa i komfortu.  

Osoby z niepełnosprawnością wzrokową będą mogły wybrać się na wybrany przez siebie event kulturalny lub naukowy bez potrzeby ograniczania się wyłącznie do tych wydarzeń które są dedykowane ich grupie, (co ogranicza wachlarz możliwości) lub imprez z wydzieloną dla nich przestrzenią.

Puzzle 3D to innowacyjne zabawki edukacyjne dla dzieci z dysfunkcją wzroku. W ramach projektu powstały 4 modele trójwymiarowych puzzli, które umożliwiają odbiorcom ćwiczenie percepcji dotykowej, wyobraźni przestrzennej, poszerzają zakres wiedzy o świecie, a także pomagają w nauce alfabetu Braille’a i trenowaniu umiejętności związanych z nauką czytania i pisania (zwłaszcza dzielenie wyrazu na litery). W ramach projektu zostały też zbadane i przetestowane filamenty, z których później organizacje czy też osoby prywatne będą mogły drukować puzzle. Puzzle są bowiem tak opracowane aby możliwe było samodzielne ich drukowanie na drukarce 3D. 

Każda układanka podzielona jest na tyle elementów, ile liter ma dane słowo (np. RYBA – 4). Na poszczególnych elementach umieszczone są litery w polskim alfabecie Braille’a, a po odpowiednim ich połączniu powstaje cały przedmiot, który kształtem będzie odwzorowywać tworzone słowo (np. wspomnianą rybę).

Na polskim rynku są dostępne produkty dla osób niewidomych, w tym różne zabawki i pomoce dydaktyczne, jednak nie jest ich wiele. Część zabawek mimo deklaratywnego przeznaczenia dla tej grupy nie odpowiada ich potrzebom. Brakuje produktów atrakcyjnych dla dzieci, wspierających równocześnie różne obszary ich rozwoju. 

Z racji ogromnych możliwości jakie daje druk 3D, w ramach innowacji wykorzystano jego potencjał do zapełnienia istniejącej luki w pomocach dydaktycznych dla dzieci z niepełnosprawnością wzroku.

Rozwiązanie wpływa na zwiększenie dostępności dobrych jakościowo zabawek dla dzieci i młodzieży z dysfunkcją wzroku. Dzięki współpracy ze środowiskiem rodziców/terapeutów osób niewidomych i ich przygotowano propozycje puzzli dostosowanych do potrzeb dzieci.  

Zabawa jest jedną z najlepszych form nauki. Pozwala na zdobywanie nowych umiejętności, wiedzy, doświadczeń. Polski rynek zabawkowy jest bardzo bogaty, jednak nie wszyscy mogą z niego w pełni korzystać. Propozycje dla dzieci z dysfunkcją wzroku często odpowiadają ich potrzebom jedynie na papierze – w rzeczywistości zastosowane rozwiązania są niedoskonałe, elementy za małe, zbyt mało wyraziste itd.

Hop hop – mobilny plac zabaw powstał z myślą o wsparciu procesów rehabilitacji dzieci w warunkach domowych. Rozwiązanie, składa z 2 elementów:

• projektu wzorniczego – zestawu meblozabawek, który umożliwi wykonywanie ćwiczeń i zabaw ruchowych według scenariuszy,
• scenariuszy wspomagających domową rehabilitację – zbioru wzorów zabaw i ćwiczeń zawierających opis wykonania, porad dla opiekunów dotyczące motywacji dzieci, opisu zakresu wspomagania i terapii oraz przedstawienia ćwiczeń w formie graficznej, udostępnione dla opiekunów i dzieci.

Opisany powyżej zestaw składa się z 6 płaskich części, które tworzą 3 maty do ćwiczeń i zabaw. Maty przekształcają się w obiekty do ćwiczeń i zabaw ruchowych dzięki nafrezowaniom, otworom i drewnianym łącznikom.  Do zestawu załączone są karty z scenariuszami – propozycjami 15 zabaw i ćwiczeń ruchowych. W projekcie ważną rolę odgrywa rodzic lub terapeuta, dlatego instrukcje przeznaczone są zarówno dla dzieci – część graficzna, jak i dla opiekunów – część opisująca wykonanie ćwiczenia i zakres wspomagania.

Innowacja jest odpowiedzią na problemy malejącej sprawności ruchowej i często występujących trudności psychoruchowych, które są coraz większym problemem wśród dzieci. Są one uwarunkowane genetycznie, społecznie i kulturowo. Wspomaganie prawidłowego rozwoju psychoruchowego, profilaktyka i dostęp do codziennej terapii są ważnym elementem w życiu dziecka w wieku przedszkolnym i jego opiekuna.

Ideą innowacji jest wspomaganie fizjoterapii / rehabilitacji dzieci w warunkach domowych w celu utrzymania ciągłości i dostępności terapii, wspomaganie rozwoju psychoruchowego dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, oraz terapia przez aktywną zabawę. Opracowany prototyp jest „placem zabaw” – jest to i mebel, i zabawka w jednym projekcie. Rozwiązanie jest zgodne z zasadami projektowania uniwersalnego –zapewnia dostępność dla szerokiego grona odbiorców, od dzieci z niepełnosprawnościami ruchowymi czy intelektualnymi z obniżoną zdolnością motoryczną po dzieci z wadami postawy i bez niepełnosprawności ruchowych. Rozwiązanie jest mobilne – posiada możliwość przenoszenia i łatwego składania, ma możliwość użytkowania w różnych miejscach – w domu, przestrzeni publicznej, na zewnątrz.

Wibraap jest urządzeniem elektronicznym, które umożliwia poza-słuchowe odczuwanie muzyki osobom z niepełnosprawnością narządu słuchu. Pozwala ono na opracowanie nowych praktyk w tworzeniu i percepcji muzyki, które umożliwiają włączenie w wydarzenia dźwiękowe osoby Głuche oraz osoby ze znacznym ubytkiem słuchu. Wibraap przetwarza dowolne dźwięki w wibracje odczuwalne przez ciało osoby, która ma założoną „kamizelkę” z oprzyrządowaniem. Dzięki Wibraap osoby Głuche, słabosłyszące i słyszące mogą doświadczyć muzyki w zbliżony sposób i w tym samym czasie (rzeczywistym). Urządzenie (hardware) funkcjonuje wraz z aplikacją (software) w wersji komputerowej i mobilnej. Użytkownik może we własnym zakresie wybrać tryb działania urządzenia:  

• przekształcenie w wibracje dźwięku rejestrowanego przez mikrofon (A), 
• zaimportowanie własnych próbek dźwiękowych a następnie przekształcenie ich w wibracje (B),  
• gra na elektronicznym instrumencie;

Innowacja jest odpowiedzią na brak dostępu do wydarzeń o charakterze muzycznym dla osób z dysfunkcją słuchu.

Innowacja zwiększa dostęp do wydarzeń o charakterze muzycznym dla osób z dysfunkcją słuchu poprzez poza-słuchowe odbieranie, doświadczanie, współtworzenie muzyki w bardziej zbilansowany, pełnowymiarowy i kompleksowy sposób niż dotychczas stosowane rozwiązania, które umożliwiają tylko bardzo proste i spłaszczone przetransponowanie dźwięku (mechanizm Sound Touch Set – dźwięk transmitowany bezpośrednio z reżyserki) w wibracje za pomocą ciężkiego plecaka (uniemożliwia np. taniec).

Gra planszowa dedykowana osobom z doświadczeniem problemów zdrowia psychicznego, która wymaga od gracza zaangażowania, wcielania się w różne postaci z obszaru rynku pracy (np. pracownik, pracodawca, kandydat), pozwala odkryć jego potencjał i przygotować się do zmierzenia z realnymi aspektami rynku pracy przed podjęciem rzeczywistych działań.

Innowacja jest odpowiedzią na problemy osób z doświadczeniem problemów zdrowia psychicznego (np. psychozy, objawami zaburzeń psychotycznych i zaburzeniami nastroju (depresja, choroba dwubiegunowa). Osoby te poza objawami chorobowymi takimi jak urojenia, halucynacje, napady lęku, niestabilność emocjonalna, dezorganizacja myślenia i zachowania, doświadczają także problemów z pamięcią i koncentracją, spadkiem energii i motywacji do podejmowania codziennych działań związanych z wypełnianiem ról społecznych, co w konsekwencji nieuchronnie prowadzi do izolacji społecznej. Duże grono tych osób ma za sobą doświadczenie pracy, jednak wystąpienie kryzysu psychicznego (często wielokrotnie powtarzającego się) spowodowało, że odczuwają niską atrakacyjność na rynku pracy. Wielu z nich mimo chęci powrotu do aktywności zawodowej jest przepełniona lękiem przed odrzuceniem, niepowodzeniem lub zwyczajnie nie poradzeniem sobie z wyzwaniami stawianymi przez pracodawców. Do tego obrazu dochodzą również stereotypy dotyczące osób, które mają doświadczenie psychozy lub depresji w swoim życiu. Wszystkie te czynniki powodują, że wiele osób z zaburzeniami psychicznymi wycofuje się i nie podejmuje kolejnych prób wejścia na rynek pracy.

Innowacja, pozwala zdobyć wiedzę i doświadczenie przed bezpośrednim kontaktem z rynkiem pracy. Gra zapewnia odpowiedni dla osób z zaburzeniami lub chorobami psychicznymi dostęp do informacji o rynku pracy, sytuacjach społecznych, które mogą napotkać na ścieżce zawodowej. Wyposaża je w szereg umiejętności, tj. zdobycie najważniejszych informacji na temat zatrudnienia i rynku pracy, przygotowanie się do odpowiedzi na ofertę pracy dopasowanej do indywidualnych możliwości i kompetencji, stworzenie CV czy umiejętność autoprezentacji lub mówienia o swojej niepełnosprawności w pozytywnym, a nie tylko negatywnym aspekcie. Tym samym rozwiązanie przyczynia się do zwiększenia udziału w życiu zawodowym osób doświadczających kryzysu psychicznego.

Strażnik to aplikacja mobilna współpracująca z urządzeniami: opaski/ telefony które będą powiadamiać użytkownika o sygnale dźwiękowym wskazującym na zagrożenie. Główną funkcjonalnością aplikacji jest funkcja wykrywania alarmów dźwiękowych pochodzących z np. czujek tlenku węgla, alarmów przeciwpożarowych i przekazywanie informacji o nich użytkownikowi w spersonalizowany przez niego sposób. Dostępne w aplikacji metody ostrzegania o niebezpieczeństwie to:

• wibracje w telefonie,
• latarka w telefonie,
• połączenia alarmowe – połączenie telefoniczne pod wskazany numer w przypadku braku reakcji użytkownika na powiadomienia o wykrytym alarmie (Android),
• wibracje w opasce inteligentnej/zegarku inteligentnym,
• rejestrowanie wykrytych zdarzeń w historii.

Innowacja jest odpowiedzią na problemy osób G/głuchych i niedosłyszących w kontekście słyszenia i odbierania oraz rozpoznawania alertów i sygnałów wskazujących na zagrożenia.

Aplikacja jest skuteczna w działaniu. Potrafi wykryć w nocy alarm i powiadomić o nim użytkownika w dostępny dla niego sposób a w konsekwencji obudzić i dać czas na reakcję, sprawdzenie sytuacji.

Aplikacja jest potrzebna na rynku, ponieważ nie ma podobnego rozwiązania z tak rozbudowanym systemem ostrzegania. Wielu testerów już teraz korzysta z systemu na co dzień. Wielu deklaruje pobranie aplikacji zaraz po wdrożeniu jej na rynek. Jest też zainteresowanie i chęć pomocy w promowaniu rozwiązania przez jednostki Straży Pożarnej i Policji.

Paszport pacjenta z chorobą rzadką to system informatyczny, który zapisuje najważniejsze informacje na temat choroby, leków, lekarzy prowadzących pacjenta z chorobą rzadką na elektronicznym nośniku, który pacjent będzie mógł zawsze mieć przy sobie. Jako dokument elektroniczny jest zapisany na serwerze w ośrodku zdrowia (tzw. Centrum Referencyjnym), pod którego opieką jest pacjent.  Centrum Referencyjne w myśl Narodowego Planu Chorób Rzadkich to specjalistyczny ośrodek zdrowia, gdzie pracuje zespół lekarzy wyspecjalizowany w danej chorobie rzadkiej.

Cały system składa się z następujących elementów:

• aplikacja webowa, do której personel medyczny w Centrum Referencyjnym wprowadza niezbędne dane o chorobie pacjenta.  Aplikacja zawiera karty pacjentów oraz medyczne standardy postępowania dla określonych chorób rzadkich.
• nośnik elektroniczny wydawany pacjentom – czip elektroniczny, na którym są zapisane dane karty pacjenta oraz standardy postępowania. Czipy elektroniczne mogą być w formie opaski na rękę, zawieszki na szyję (breloczka) lub karty noszonej w portfelu.  
• programator chipów NFC, który pozwala zapisać na chipie najważniejsze informacje z Paszportu Pacjenta.  Wspólnie z lekarzami z Centrum Chorób Rzadkich został określony zakres danych, które są zapisane na chipie.  

Innowacja jest odpowiedzią na problemy osób z chorobami rzadkimi w kontekście dostępu brak wiedzy o danej jednostce chorobowej wśród lekarzy i fizjoterapeutów ze względu na niewielką liczbę pacjentów w każdej jednostce chorobowej.

System informatyczny został zaprojektowany jako rozszerzenie założeń Ministerstwa Zdrowia dla Paszportu Pacjenta.  Poprzez zastosowanie elektronicznych nośników dla pacjenta będzie możliwość dostępu do danych z Paszportu bez konieczności dostępu do IKP.  Pacjent może mieć zawsze nośnik przy sobie i w razie konieczności (w tym zagrożenia życia) będzie możliwość odczytania paszportu zwykłym smartfonem.

Wspólnym problemem chorób rzadkich jest geograficzna odległość do specjalistów zajmujących się ich jednostką chorobową.  Pacjenci, jeżeli nawet są pod opieką specjalisty, to mają często setki kilometrów do swojego ośrodka.  Niemniej jednak są choroby, w których lekarzem koordynatorem powinien być ten będący blisko pacjenta, czyli rodzinny, a nie ten z centrum. To lekarz POZ musi mieć informację, gdzie jest specjalista znający się na danej chorobie. Powinien też konsultować pacjenta z chorobą rzadką z tym specjalistą. W większości tych chorób nie ma technologii o udowodnionej skuteczności leczenia przyczynowego.  Nie ma też tego leczenia w ramach opieki długoterminowej.  W innych zaś chorobach prawdopodobnie istotny jest kontakt z fizjoterapeutą, który będzie umiał prawidłowo dobrać ćwiczenia rehabilitacyjne.

Projekt modyfikacji sklepowego wózka zakupowego poprzez wyposażenie go w specjalnie wyprofilowane siedzisko, które pozwala bezpiecznie przewozić dziecko z niepełnosprawnością (m.in. z mózgowym porażeniem dziecięcym) w trakcie robienia zakupów w sklepach wielkopowierzchniowych. Siedzisko zostało specjalnie wyprofilowane i wyposażone w zestaw stabilizatorów (min. zagłówek do stabilizacji głowy czy odcinka lędźwiowego kręgosłupa) oraz pięciopunktowe pasy bezpieczeństwa. Rozwiązanie to, pozwala na utrzymanie spionizowanej i bezpiecznej postawy ciała u dziecka, którego ciało jest wiotkie a napięcie mięśniowe znacząco obniżone.

Innowacja jest odpowiedzią na potrzeby opiekunów dzieci z niepełnosprawnością w zakresie samodzielności w obszarze życia codziennego. Wychodząc na zakupy nie są w stanie jednocześnie prowadzić dwóch wózków – sklepowego oraz inwalidzkiego co zmusza ich do organizacji wsparcia osób trzecich. W Polsce obecnie funkcjonują wózki sklepowe dostosowane do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, dla rodziców z dzieckiem w foteliku samochodowym, z siedziskiem dla małego dziecka czy wózki w małym rozmiarze, dla dzieci które chcą samodzielnie uczestniczyć w zakupach z opiekunem. Brak natomiast urządzenia, w którym w bezpieczny sposób mogłyby być przewożone dzieci z niepełnosprawnością narządu ruchu.

Innowacja tworzy nowe narzędzie ułatwiające funkcjonowanie rodzinne i społecznie, opiekunom dzieciom z niepełnosprawnością. Obecnie by wykonać zakupy z dzieckiem poruszającym się na wózku inwalidzkim zmuszeni są angażować dodatkową osobę do pomocy (która pozostanie z dzieckiem w domu lub będzie asystować w trakcie zakupów prowadząc jeden z wózków).Takie narzędzie pozwala opiekunom na większą niezależność a dzieciom na obserwowanie zachowań społecznych, nabywanie kompetencji społecznych i uczestnictwa w pełniejszym życiu rodzinnym.